Door Jakobien Huisman (freelance journalist / reisorganisator / olijfolieproducent)
https://www.fincadoncarmelo.com/
Sinds 12 jaar (2009) woon ik samen met mijn partner Alain Grootaers in een klein dorpje – Periana – in Andalusië, meer bepaald in de streek Axarquía, ten noordoosten van de stad Málaga. We wonen hier permanent en zijn ook officieel ingeschreven. We werken als landbouwers – we produceren onze eigen biologische olijfolie -, en hebben een reisorganisatie waarmee we avontuurlijke reizen organiseren in Spanje en in andere landen. Daarnaast schrijven wij allebei nog voor Vlaamse media, hetgeen we ook al deden voordat we hier kwamen wonen. Toen woonden we in Antwerpen. Alain was er jarenlang hoofdredacteur van verschillende bladen en werkte ook voor tv en radio. Ikzelf ben al twintig jaar freelance, waarvan de laatste jaren als reisreporter. Ik ben 50, Alain 56. We zijn dus allebei zelfstandig (autonomo heet dat in het Spaans) en hebben er bewust voor gekozen om verschillende beroepen tegelijk uit te oefenen, iets dat ons bespaard heeft van grote ellende, gezien onze reisorganisatie stil ligt door de maatregelen.
De sociaal economische status en de overheid in Spanje.
Spanje telt ongeveer 48 miljoen inwoners en het werkloosheidspercentage van de werkende bevolking schommelde in 2020 rond de 13% en de jeugdwerkloosheid rond de 31%. Het is daarom niet verrassend dat Spanje érg goed nadenkt over de impact van de maatregelen op de werkende bevolking. Het toerisme is goed voor 12% van het Spaanse BNP en nu dat al een jaar ‘op zijn gat ligt’ betekent dit een grote druk op de regering en een zee aan gederfde inkomsten voor de inwoners en uiteraard de belastingen. Momenteel wordt de centrale overheid geleid door een linkse coalitie van de PSOE (Spaanse PvdA) en Unidas Podemos, wat weer een samenvoeging is van een uiterst linkse politieke partij en een progressief linkse partij. De oppositie wordt gevormd door Partido Popular, een christendemocratisch-conservatieve politieke partij. In deze partij zijn er nog sporen uit het Franco tijdperk zichtbaar en deze is dus traditioneel conservatief rechts maar er zijn ook veel liberale invloeden vooral op economisch gebied. Het coronabeleid is in Spanje ook een politieke aangelegenheid, waar de ene partij meer vrijheden toekent (zoals de regio Madrid, waar de PP de meerderheid heeft in de deelstaatregering) en de door PSOE geleide deelstaten strikter zijn, varend op de angst voor corona onder de bevolking.
De maatregelen en vaccinaties in Spanje.
In Spanje is het zo dat de deelstaten vrij veel macht hebben, zeker als je het vergelijkt met de situatie van pakweg Vlaanderen binnen België. De maatregelen worden hier dan ook per deelstaat en zelfs per provincie of gemeente bepaald afgaande op de cijfers. Dat levert soms rare situaties op, waarbij een gehucht van amper 200 inwoners bij 1 positief geteste persoon al afgesloten wordt. Dat heet een ‘perimetrale afsluiting’ (confinamiento perimetral). Je mag dan het dorp niet meer uit of in. Enkel als er geen essentiële winkel zoals een kruidenier is, dan mag je naar een ander dorp. In ons dorpje in Andalusië zijn de maatregelen momenteel zo: avondklok om 23u. Restaurants en bars open tot 22.30u. Er geldt een Maskerplicht overal buitenshuis, iedereen vanaf 6 jaar oud. De maskerplicht geldt al vanaf medio juli 2020.
De maatregelen worden meestal verscherpt en afgezwakt naar gelang de “incidentie”. Wanneer er nieuwe maatregelen worden afgekondigd komt de guardia civil, de landelijke politiedienst, ze zijn dan gelijk groots aanwezig vanaf het moment dat de lokale overheid een nieuwe maatregel implementeert. Voor de maatregelen moet er wel altijd toestemming zijn van de deelstaatregering, op bevel van een burgemeester komt de guardia civil niet in actie. Een paar dagen nadat de nieuwe maatregelen zijn ingegaan, is er meestal nog maar weinig controle, of gebeurt dit sporadisch en at random. De boetes zijn hoog en worden in het beginsel vooral uitgeschreven bij wijze van waarschuwing voor de rest van de bevolking. De mensen hier in Andalusië hebben over het algemeen veel vertrouwen in de maatregelen en dragen ook trouw een mondmasker, hoewel ze die met het grootste gemak weer afzetten om iemand spontaan te omhelzen. De Andalusiërs zijn warm van aard en afstand houden ligt niet in hun natuur. De families zijn hier ook erg groot en er moet en zal samengekomen worden. Wellicht is dat de reden waarom de beruchte ‘bubbels’ meestal wat groter zijn en waarom er niet gewerkt wordt met een ‘knuffelcontact’.
De meeste oudjes in ons dorp zijn inmiddels twee keer gevaccineerd (als ik me niet vergis met het Pfizer-vaccin). Vaccinatie gebeurt niet bij de huisarts in ons dorp, maar centraal voor de hele omgeving in een ander dorp. De mensen hier geloven wel in het vaccin. Maar er worden feitelijk maar weinig vragen gesteld. De tv schettert hier in de cafés ofwel de hele dag met overheidsnieuws ofwel met banale spelprogramma’s. Naar mijn gevoel zijn de mensen overgeschakeld naar het laatste. In het begin heeft de centrale regering aangekondigd dat vaccinaties niet verplicht worden (want dat is niet “inclusief”) maar wel zouden ze lijsten delen met andere landen van mensen die niet gevaccineerd zijn. Hoe en waarom, toezicht en privacywetgeving wordt in dit geval (nog) niet over gepraat… Aan de andere kant is Spanje wél weer groot voorstander van het coronapaspoort (maar dan op vrijwillige basis uiteraard) om het toerisme zo snel mogelijk weer op te kunnen starten. Spanje was één van de eerste landen in Europa die een negatieve PCR-test verplicht stelde om het land in te mogen reizen. Saillant detail, in de deelstaat Galicië, heeft de daar zittende deelstaat regering, onder Partido Popular, wel aangekondigd dat vaccineren verplicht gesteld gaat worden (boete tot € 600.000!!!) maar de meeste rechtsgeleerden zeggen dat ze dat weer niet zelfstandig kunnen afkondigen.
Leven in Spanje onder Corona.
Wat ons persoonlijk betreft: wij zijn nu al meer dan een jaar technisch werkloos wat onze reisorganisatie betreft. We wachten nog altijd op compensatie. Premier Pedro Sánchez heeft 11 miljard euro in het vooruitzicht gesteld om de toeristische sector te steunen, maar dit geld sijpelt niet door. Veel zelfstandigen (in het Spaans ‘autonomos’ genoemd) in de toeristische sector, eigenaars van hotels en B&B’s vooral, wachten nog altijd op financiële hulp. Hier in Spanje geldt het gezegde ‘si no lloras no mamas’, hetgeen betekent: als je niet roept dan krijg je niks. We moeten alle regelgeving samen met onze boekhouder zelf uitpuzzelen en dat is geen sinecure. Het wordt je zo moeilijk mogelijk gemaakt. Wij vermoeden ook dat de horeca – en ook de contactberoepen – hier nog wel open mag (met tot voor kort rare beperkingen zoals een sluitingsplicht en/of alcoholstop in de namiddag) met avondklok omdat de overheid gewoonweg het geld niet heeft voor financiële compensatie.
De regelgeving is inmiddels zo vaak veranderd dat tussen alle regels en beperkingen een kat haar jongen niet meer terugvindt. Momenteel is er ophef omdat de wet op het verplicht dragen van een masker op het strand nog altijd geldt. Daar wil men nu vanaf. Maar het is tekenend dat men niet vooruit heeft gedacht aan een van de, voor de Spanjaarden, belangrijkste vakantieweken, de Semana Santa (dé opening van het toeristisch seizoen) en die hier voor het eerst in járen gepaard gaat met prachtig strandweer…
Wat de toekomst betreft, het is heel moeilijk om in te schatten wat er hier gaat gebeuren. Spanje kan je niet echt als een land zien omdat elke aparte autonome regio zijn eigen wetten uitvaardigt. En binnen die deelstaten heb je nog provincies met hun eigen maatregelen.
Persoonlijk denk ik dat de tijd van de lockdowns voorbij is, puur omdat Spanje zich dat financieel niet kan veroorloven.
Alain denkt daar echter anders over:
‘Elke politiek die hier is gevoerd, is gebaseerd op het beleid van een ander land. En dan kom je uiteindelijk uit bij China met alle strenge lockdowns. De politiek keert heel moeilijk terug op haar stappen. Vanaf dat men beweerd heeft dat het een goed idee is om vanaf 500 besmette mensen per 100.000 het blok erop te gooien, zie ik niet in hoe deze perpetuüm van lockdowns gestopt kan worden. De oplossing is politiek. Als er andere partijen aan de macht komen, de oppositie dus, dan kan het tij worden gekeerd. Maar dat is de PP, de conservatieven, en of die dat gaan doen is maar de vraag…’
Onze conclusie: op rebellie moet je in een land als Spanje niet rekenen. Als het virus endemisch wordt en langzaam verdwijnt, dan pas zal Spanje weer een vrij land worden.