De Kieswet
Het controleren, of observeren van verkiezingen is niet iets nieuws en is gewoon geregeld in de Kieswet (Artikel J 35). Met het initiatief Controle Verkiezingen is dit bij de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 echter voor het eerst georganiseerd gebeurd.
De Kieswet in Nederland voorziet in heel veel zaken die transparantie beogen. Veel kiezers zijn echter niet goed op de hoogte van het verkiezingsproces. Hierdoor wordt onvoldoende gebruikgemaakt van de mogelijkheden die de Kieswet biedt om het proces te volgen en zal het effect van de goedbedoelde transparantie van de Kiesraad gering blijven. Daarbij kan gebrek aan kennis bij de kiezer over het verkiezingsproces tot wantrouwen leiden.
Vertrouwen is goed, maar controle is beter
De verkiezingen staan aan de basis van de democratie in Nederland. Wanneer er geen vertrouwen is in de betrouwbaarheid van de verkiezingen kan alles wat daarna komt ook in twijfel worden getrokken. Controle Verkiezingen is ontstaan vanuit de behoefte om op gecontroleerde wijze een “check” te doen naar aanleiding van het wantrouwen dat leeft in de samenleving ten aanzien van de verkiezingen en de verkiezingsuitslag.
Daarbij is het waarnemen van het verkiezingsproces ook niet meer dan normaal. Als klant in een winkel controleer je immers ook je wisselgeld. Dat doe je niet omdat je verwacht dat je wordt opgelicht, maar omdat de ander een fout kan maken. Controle zorgt er tevens voor dat de ander voldoende druk blijft voelen om geen misbruik te maken van het vertrouwen dat in hem wordt gesteld.
De slogan van Controle Verkiezingen is dan ook: “Vertrouwen is goed, maar controle is beter.”
Acties
De missie van Controle Verkiezingen is door middel van het waarnemen van het verkiezingsproces de transparantie vergroten en daarmee het algemene vertrouwen in de betrouwbaarheid van de uitslag.
Hiertoe zijn de volgende acties ondernomen:
- Het beschikbaar maken/verstrekken van informatie over het verkiezingsproces t.b.v. de kiezers.
- Het coördineren van een georganiseerde waarneming van de verkiezingen.
- Het ontwikkelen van software om de waarnemingen te kunnen verwerken.
- Het rapporteren over de bevindingen.
De rapportage van Controle Verkiezingen kun je hier downloaden. Deze bevat belangrijke inzichten en analyses over de afgelopen verkiezingen.
In de 13e uitzending van Controle Verkiezingen van vrijdag 1 december 2023 bespreken Willem en Dennis de bevindingen van de Controle Verkiezingen rapportage.
Controle Verkiezingen Journaal 13 (videowaarheid.nl)
