De RKI-notulen zijn grotendeels “ontzwart”. Dus wat zit er achter de opschaling van het risiconiveau in maart 2020? Werd Duitsland in lockdown gestuurd door een plaatsvervangend gezagsdrager? Het is duidelijk dat de druk internationaal werd georkestreerd – en uit de VS kwam.
Uit de ontzwarte notulen van het crisisteam die op 30 mei het Robert Koch Instituut (RKI) publiceerde, blijkt dat de autoriteiten aanvankelijk lockdownmaatregelen wilden vermijden. In een passage van de notulen van 25 februari 2020, die tot het laatst toe zwart waren, is onder het kopje “Quarantainemaatregelen voor de bevolking” te lezen dat het RKI – blijkbaar in opdracht – “hierover een standpunt moet innemen”, en vervolgt:
“WHO prijst China, beveelt quarantaine aan, federaal Ministerie van Volksgezondheid onzeker, minister wil dit nog steeds vermijden (momenteel samen met [RKI] President [Wieler] in Italië om dit af te wenden / te relativeren), want dit bewijs ertegen moet worden verzameld en er moeten alternatieven worden gepresenteerd, bijv. bewijs voor annulering van massa-evenementen, geen bewijs voor quarantaine van gebieden.”
De toenmalige minister van Volksgezondheid Jens Spahn – die op 25 februari samen met Lothar Wieler naar Italië reisde voor een bijeenkomst van de EU-ministers van Volksgezondheid – was aanvankelijk duidelijk tegen lockdowns, maar op dat moment waren deze op het hoogste niveau en buiten het RKI al het onderwerp van gesprek. Zoals Multipolar al meldde, had Heiko Rottmann-Großner, hoofd van de subafdeling “Health Security” van het ministerie van Volksgezondheid die contacten op hoog niveau in de VS had, de dag ervoor, op 24 februari, verschillende staatssecretarissen van het federale ministerie van Binnenlandse Zaken sterk aanbevolen om lockdownmaatregelen voor te bereiden die in geen enkel officieel pandemieplan waren opgenomen: “avondklokken van onbepaalde duur” en een “stilleggen van de economie”. Deze aanbevelingen werden blijkbaar gedaan zonder enig overleg met het RKI.
Toen Multipolar navraag deed, zei Rottmann-Großner dat hij geen commentaar wilde geven op wie hem deze aanbevelingen had gedaan. Multipolair had via onderzoek ontdekt dat Rottmann-Großner een jaar eerder, in februari 2019, had deelgenomen aan een internationale pandemie-oefening in München die was georganiseerd door particulier gefinancierde Amerikaanse instellingen. Het scenario destijds: “coördinatie van maatregelen tegen een opzettelijke biologische aanval” met een “genetisch gemodificeerd actief ingrediënt”. Het simulatiespel – waarin ook Wieler te gast was – werd georganiseerd door de particuliere Amerikaanse lobbygroep “Nuclear Threat Initiative” (NTI). De programmadirecteur Beth Cameron werkte eerder als directeur van de afdeling “Cooperative Threat Reduction” bij het Pentagon en verhuisde vervolgens naar het Witte Huis in de Nationale Veiligheidsraad als directeur voor “Global Health Security and Biodefense”.
Spahn’s minister Rottmann-Großner ontmoette bij dit simulatiespel in februari 2019 onder meer Chris Elias, voorzitter van het afdeling voor “Global Development” bij de Gates Foundation; Tim Evans, mede-oprichter van de vaccinalliantie GAVI, voormalig medewerker van de Rockefeller Foundation, van 2003 tot 2010 op uitvoerend niveau van de WHO en van 2013 tot 2019 bij de Wereldbank als directeur Gezondheid, Voeding and “Population Global Practice”; Jeremy Jurgens, directeur van “Global Industries and Strategic Intelligence” bij het World Economic Forum; en Jeremy Farrar, directeur van Wellcome Trust, een Britse stichting voor wereldwijde gezondheidsbevordering die politiek gezien net zo invloedrijk is als de Gates Foundation (lijst van deelnemers, PDF, p. 8). Volgens het eindrapport vond het evenement plaats onder de zogenaamde “Chatham House Rule”, volgens welke de aanwezigen zich ertoe verplichten geheimhouding te bewaren over wie wat heeft gezegd.
“GHSI bereidt document voor”
Volgens de nu ontzwarte passage in de RKI-notulen speelde het “Global Health Security Initiative” (GHSI), een organisatie die door de Amerikaanse regering is opgericht in verband met de anthraxaanvallen kort na 9/11, die informeel de ministers van Volksgezondheid van de G7-landen bijeenbracht, ook een rol in de internationale inspanningen om lockdowns op te leggen. “GHSI bereidt ook document voor”, staat er in een nu ontzwarte passage van het protocol van 25 februari 2020 met betrekking tot “Quarantainemaatregelen voor de bevolking”. Toen het GHSI in 2001 werd opgericht, lag de nadruk vooral op vaccins en gemeenschappelijke bepalingen voor de aankoop ervan. In die tijd namen de VS een internationaal leidende rol op zich in het politieke management van gezondheidsrisico’s. In mijn boek “Chronicle of an Announced Crisis” schreef ik over de GHSI:
“Er moet rekening mee worden gehouden dat de oprichting van de hele structuur die ‘informeel’ tot al deze maatregelen heeft besloten (…) gebaseerd was op misleiding, namelijk de bewering dat de anthraxaanvallen werden uitgevoerd door een buitenlandse terroristische groepering en daarom andere landen op een vergelijkbare manier zouden bedreigen. Met de daaruit voortvloeiende angst, werd de hele westerse wereld, te beginnen met de VS, in een steeds complexer wordend oefenproces geharnast. In alle scenario’s ging dit steeds om drie doelen: een noodtoestand, massale vaccinatie en uitgebreide interventiebevoegdheden door de staat. Dat is wat men oefende.” (blz. 70 e.v.)
Achteraf worden de doelgerichte ontwikkelstappen van deze structuur duidelijk. In de GHSI-pandemieoefening “Global Mercury” in 2003, waaraan ook het RKI deelnam, kwam men tot de conclusie dat er in toekomstige crises een centraal informatieknooppunt zou moeten zijn – iemand die alle gegevens verzamelde en verspreidde. Deze rol zou in de toekomst aan de WHO worden toebedeeld, zo blijkt uit het slotdocument van dat simulatiespel (PDF, p. 18).
Volgens de RKI-notulen van 25 februari 2020 was er tijdens een interne telefoonconferentie de dag ervoor “geen akkoord” bereikt over lockdownachtige quarantainemaatregelen, “zelfs niet over een wettelijke basis (Infectieziektenwet of alleen in geval van een ramp)”. De deelstaten zijn verdeeld: “BE, NS, SH zeggen in geen geval, BaWü liever ja, HB niet nu, morgen misschien”. Het RKI bleef voorzichtig. In de notulen van 27 februari staat vermeld:
“Er is geen informatie over het bewijs van de effectiviteit van quarantainemaatregelen (bijv. lockdowns).”
Maar de internationale druk nam toe. Uit de ontzwarte notulen blijkt nu voor het eerst dat de toenmalige RKI-vicepresident Lars Schaade in maart het sein gaf om het risiconiveau op te schalen van matig naar hoog – wat de noodtoestand in Duitsland mogelijk maakte, met alle juridische gevolgen van dien. Zijn naam was eerder zwart gemaakt.
Opschaling zonder documenten
Een dpa-rapport dat door veel media is overgenomen, suggereert dat dit de veronderstelling ontkracht dat de opschaling door een externe actor werd gelast. Multipolar onderbouwde deze veronderstelling echter niet met de zwart gemaakte naam, maar met het ontbreken van interne autoriteitsdocumenten over de opschaling:
Als, zoals in het protocol staat vermeld, in het weekend van 14 tot en met 15 maart 2020 “een nieuwe risicobeoordeling is opgesteld” – en dit binnen het RKI zou zijn gebeurd – dan zouden er natuurlijk ook documenten bij het RKI moeten zijn: de risicobeoordeling zelf en alle communicatie en adviezen daarover. Maar dit is niet het geval. Het advocatenkantoor Raue, dat het RKI vertegenwoordigt in de door Multipolar aangespannen procedure, ontkent dit zelfs volstrekt in een brief van september 2023 aan de bestuursrechter van Berlijn namens zijn cliënt:
“Na de voltooiing van deze beoordeling zijn er verder geen documenten over de wijziging van de risicobeoordeling van ‘matig’ naar ‘hoog’ op 17 maart 2020. (…) De verweerder kan geen informatie verstrekken die niet beschikbaar is.”
De conclusie uit dit alles: De bewering dat het RKI de opschaling – en daarmee de basis voor de lockdown en noodtoestand – heeft gemaakt op basis van wetenschappelijk advies is niet langer houdbaar. De opschaling vond plotsklaps plaats, zonder een gedocumenteerd proces van discussie en overleg, in opdracht van een niet nader genoemde actor.
Uit het ontzwarten dat nu heeft plaatsgevonden, blijkt dat Lars Schaade deze instructie heeft gegeven. Het is echter niet erg aannemelijk dat de plaatsvervanger van Wieler in zijn eentje, zonder instructies en steun van bovenaf, zo’n verregaande beslissing voor heel Duitsland heeft genomen. Doorslaggevend blijft de vraag of beslissingen binnen de overheid op basis van expertise of politiek gemotiveerd zijn genomen.
Risicobeoordeling op aanvraag
De ontzwarte notulen leveren nu voor het eerst verder bewijs van een dergelijke directe politieke invloed op de risicobeoordeling. Op maandag 2 maart had het RKI de risicobeoordeling al van “laag tot matig” naar “matig” aangescherpt- zonder verdere onderbouwing. De toelichting in de notulen van 2 maart is tot nu toe bijna volledig zwart gemaakt. Na het ontzwarten komt nu de volgende verklaring voor deze opschaling aan het licht:
“Er was kritiek van het federale ministerie van Volksgezondheid dat het risico aanvankelijk te laag was geclassificeerd door het RKI. Maar er moet niet te veel worden geëscaleerd om paniek enz. te voorkomen.”
Het was op dat moment dus al gebruikelijk bij het RKI om risicobeoordelingen uit te voeren als reactie op politieke oproepen. Pas veel later bekritiseerde het RKI intern een dergelijke inbreuk door het ministerie. In een eerder gezwarte passage van de notulen van 9 september 2020 staat bijvoorbeeld:
“Over het algemeen veel directe werkorders van het federale ministerie van Volksgezondheid die interfereren met de wetenschappelijke soevereiniteit van het RKI”
De reden voor de beslissende opschaling op dinsdag 17 maart blijft onduidelijk. Was de verklaring van een pandemie door de WHO op 11 maart de aanleiding, zoals sommige media veronderstellen? Amper, want het RKI verklaarde in het interne protocol van 12 maart: “financieel, praktisch, enz. verandert er niets [door het uitroepen van een pandemie]”. De risicoclassificatie (“matig”) is gehandhaafd. Aan het einde van die week, op vrijdag 13 maart, stond in de notulen duidelijk: “De huidige risicobeoordeling blijft van kracht”.
Ook is het onwaarschijnlijk dat de toename van het aantal gevallen de reden is geweest, aangezien het voor de experts van het RKI duidelijk was dat deze toename grotendeels kon worden toegeschreven aan het enorm toegenomen aantal tests. In een passage in de notulen van 9 maart, die nu pas is ontzwart, staat bijvoorbeeld met betrekking tot de VS:
“Afgelopen woensdag is de gevalsdefinitie in de VS gewijzigd. Tot dan toe werden voornamelijk ernstige gevallen geregistreerd en werden er slechts enkele tests uitgevoerd. Nu zijn er meer tests mogelijk. De gewijzigde gevalsdefinitie en het hogere aantal tests kunnen de toename van het aantal gevallen verklaren.”
Ter herinnering: de werkelijke toename van de verspreiding van het virus, in termen van het aantal tests, bedroeg kort voor de lockdown in Duitsland slechts één procentpunt. Tussen 9 en 15 maart 2020 testte zes procent van de onderzochte personen in Duitsland positief op het virus, en tussen 16 en 22 maart zeven procent (RKI-situatierapport van 26 maart 2020, p. 6). Deze stijging van één procentpunt vertegenwoordigde de zogenaamde “exponentiële groei” van de epidemie, waar iedereen het destijds in de politiek en in de media over had – omdat alleen naar het aantal gevallen werd gekeken, maar niet naar de gelijktijdige snelle toename van het aantal tests. De verklaring van Lothar Wieler van 17 maart dat de achtergrond van de opschaling van het risiconiveau “de voortdurende stijging van het aantal gevallen” was, is tegen deze achtergrond niet erg valide.
Maar wat bracht dan de verandering van mening teweeg tussen vrijdag 13 maart 13.00 uur (notulen: “Huidige risicobeoordeling blijft van kracht”) en maandag 16 maart (notulen: “In het weekend is een nieuwe risicobeoordeling opgesteld. Het is de bedoeling dat er deze week wordt opgeschaald.”)? Hierachter schuilt de meer fundamentele vraag wat het RKI en de federale regering ertoe bracht om in maart 2020 abrupt van koers te veranderen.
Nationale noodsituatie in de VS: “belemmeringen wegnemen”
Een antwoord hierop kan in de VS liggen. 13 maart 2020 ‘s middags riep de Amerikaanse president Donald Trump verrassend een “nationale noodtoestand” uit tijdens een persconferentie in de rozentuin van het Witte Huis om, in zijn woorden, “de volledige macht van de federale overheid te benutten”. Anthony Fauci, die al tientallen jaren op de achtergrond invloedrijk is en onderzoek doet naar risico’s van infectieziekten en biologische wapens, prees de maatregel als passend “offensief”. Door de noodtoestand uit te roepen, konden nu in de politieke reactie op de crisis alle storende “belemmeringen” worden weggenomen om “de curve [van het aantal gevallen] neerwaarts te buigen”, zei Fauci.
Bij deze gelegenheid werd een radicale verhoging van het aantal coronatests aangekondigd. De CEO’s van verschillende testfabrikanten omringden Trump op de persconferentie. Trump legde uit dat hij “tien dagen geleden”, al op 3 maart, testfabrikanten had “geïnstrueerd” om “de beschikbaarheid van tests drastisch te verhogen”. Op dat moment waren er in de hele VS slechts 100 mensen die positief testten op het virus (de zogenaamde “gevallen”), waarvan één in de regio van New York. Van een epidemie kon geen sprake zijn. Op het moment van de afkondiging van de noodtoestand werden in het hele land 2.000 positieve tests en één sterfgeval geregistreerd. Maar door het testen te versnellen, werden er snel meer geschikte cijfers gegenereerd. Twee weken later bestonden de aantallen al uit 6 cijfers en kon de New York Times op 26 maart in een kop melden dat de VS “nu de wereldleider was qua bevestigde gevallen van het coronavirus” en “het epicentrum van de pandemie”. Op 25 maart verschenen de VS ook voor het eerst in de RKI-notulen in verband met het aantal gevallen, citaat: “De VS laten een zeer sterke stijging zien”.
Bij het afkondigen van de nationale noodtoestand op 13 maart – de dag die voorafging aan de ommekeer bij het RKI – beriep het Witte Huis zich op de “Stafford Act”, een wet met voorschriften over rampenbestrijding die dateert uit het Reagan-tijdperk en die volgens juridische experts door velen in de Amerikaanse uitvoerende macht wordt gezien als een vrijbrief voor een binnenlandse noodsituatie. Concreet volgde uit de aankondiging dat het nationale rampenbestrijdingsbureau FEMA het voortouw nam in de coronacrisis. Dit gaf de Amerikaanse federale regering de bevoegdheid om in het kader van crisisbeheersing de staten te besturen.
Hetzelfde gebeurde in die tijd in Duitsland, zij het informeel. Zo schreef SPIEGEL op 13 maart onder de kop “Nu regeert het crisisteam”:
“Pas donderdag [12 maart], tijdens de ontmoeting van de minister-presidenten met bondskanselier Angela Merkel, gingen de staten over tot een algemene lijn – de strikte waartoe Spahn hen had ‘aangemoedigd’. (…) de druk op de staten om het uiterlijk donderdag op de conferentie van minister-presidenten in Berlijn over één lijn eens te worden met bondskanselier Merkel, was enorm.”
Deze druk vormde, buiten de grondwet om, de basis voor de daaropvolgende parallelle regering van de conferentie van de minister-presidenten, waar alle coronamaatregelen werden aangenomen. “Sindsdien zien we een poging om meer macht te krijgen”, zei SPIEGEL destijds: “Als de juridische situatie het niet toelaat, dan moet de publieke opinie het doen.”
Militarisering en controle
De overdracht van verregaande bevoegdheden aan het FEMA in de VS leidde ook daar tot een “vastbesloten regeren”, met een militair karakter. FEMA-chef Peter Gaynor was een militair die een studie heeft voltooid in Nationale Veiligheid en Strategische Studies aan het US Naval War College, een Amerikaans militair trainingscentrum, en die betrokken was bij de “leiding en coördinatie van dagelijkse gevechtsoperaties” in Irak. Het hoofd van de Corona Task Force, die rechtstreeks rapporteert aan het Witte Huis, Deborah Birx, kwam ook uit het leger. Ze begon haar carrière in het laboratorium van Fauci en leidde later jarenlang het onderzoeksprogramma van het Pentagon voor een vaccin tegen hiv.
De overdracht van noodbevoegdheden aan het Federal Emergency Management Agency (FEMA) heeft een gevoelig verleden in de Verenigde Staten, aangezien dit agentschap, dat in 1979 werd geïnitieerd door de toenmalige nationale veiligheidsadviseur Zbigniew Brzezinski, in de jaren tachtig onder president Reagan verstrikt raakte in de maalstroom van autoritaire politieke ambities. In de loop van het onderzoek naar de Iran-Contra-affaire werd bekend dat de sleutelfiguur, kolonel Oliver North, in zijn hoedanigheid van militair hoofdadviseur van de Nationale Veiligheidsraad, co-auteur was van een plan om de grondwet op te schorten in geval van een vaag gedefinieerde noodsituatie en om aanzienlijke macht over te dragen aan het FEMA. De pers berichtte in 1987 over dit plan en onthulde:
“Daarin werd een scenario voorgesteld dat opschorting van de grondwet, de overdracht van de controle over de Verenigde Staten aan het Federal Emergency Management Agency (FEMA), de benoeming van militaire commandanten om staats- en lokale overheden te leiden, en het opleggen van de staat van beleg omvatte.”
Simulatiespel in december 2019: “Opzettelijke vrijlating van biologische wapens”
In tal van pandemie-oefeningen werd in de jaren vóór corona een soortgelijke, zij het beperktere, machtsoverdracht keer op keer gesimuleerd, de laatste keer in december 2019 (!) in Washington, waar achter gesloten deuren “de afschrikking en preventie van catastrofale biologische risico’s veroorzaakt door mogelijk door de staat gefinancierd onderzoek naar biologische wapens, inclusief het toevallig en opzettelijk vrijlaten van biologische wapens” met elkaar werden besproken – zoals de organisator, de eerder genoemde particuliere lobbygroep “Nuclear Threat Initiative”, maanden later samenvatte in een paar droge regels (PDF, p. 9).
Een van de deelnemers aan de oefening in december 2019 was Avril Haines, voormalig adjunct-directeur van de CIA en sinds 2021 hoofd van alle Amerikaanse inlichtingendiensten. De organisator publiceerde alleen een deelnemerslijst voor dit simulatiespel en gaf geen verdere informatie (PDF, p. 24). Om dit in perspectief te plaatsen: dit was niet het bekendere simulatiespel “Event 201” in oktober 2019 in New York, maar een andere manoeuvre van hooggeplaatste Amerikaanse kringen die nog dichter bij de echte uitbraak staat – waarover tot op de dag van vandaag bijna niets bekend is.
Virus- en inlichtingendiensten in laboratoria
Deze opmerkelijk afgestemde voorbereiding op alles wat volgde, komt overeen met de betrokkenheid van de Amerikaanse inlichtingendiensten bij het controversiële gain-of-function-onderzoek in Wuhan waarbij virussen worden gemanipuleerd zodat zij ziekmakender worden , dat nu stukje bij beetje bekend wordt. Het is nu duidelijk dat Peter Daszak, voorzitter van de “EcoHealth Alliance”, die gedeeltelijk wordt gefinancierd door het Pentagon en die in Wuhan onderzoek deed met door Fauci verleende onderzoeksfondsen om coronavirussen besmettelijker voor en gemakkelijker overdraagbaar op mensen te maken, in ieder geval sinds 2015 voor de CIA werkt. Hoewel Daszak dergelijke beschuldigingen aanvankelijk ontkende, gaf hij tijdens een hoorzitting van het Congres in mei van dit jaar toe dat hij samenwerkte met Amerikaanse veiligheidsdiensten. Voor het uitbreken van de crisis sprak hij met hen over het gevaar van coronavirussen, evenals “waar op de planeet het volgende virus waarschijnlijk zal opduiken”.
Zijn voormalige collega Andrew Huff was concreter en onthulde dat Daszak hem in december 2015 had verteld dat de CIA hem [Daszak, red.] had benaderd en had gevraagd om hen voortdurend op de hoogte te houden van Daszaks virusonderzoek in Wuhan; daar stemde hij mee in. Dit is wat Robert Kennedy meldt, daarbij verwijzend naar een persoonlijk gesprek met Huff in zijn boek “The Wuhan Cover-Up” (p. 380 e.v.), dat een paar weken geleden naar het Duits vertaald werd gepubliceerd.
Een ongemakkelijke waarheid komt langzaam, maar niet meer tegen te houden aan het licht. De New York Times publiceerde deze week een gedetailleerde tekst van een moleculair bioloog onder de kop “Waarom de pandemie waarschijnlijk in een laboratorium is begonnen”, waarin staat dat “uiteindelijk” “een nog nooit eerder voorgekomen SARS-achtig virus met een nieuw geïntroduceerde furine-splitsingsplaats” dat “overeenkwam” met de exacte beschrijving in het onderzoeksvoorstel van Daszak uit 2018, de coronacrisis “veroorzaakte”.
Een speculatie
Wat betekent dit alles voor de twijfelachtige opschaling van het risiconiveau in Duitsland? Het lijkt denkbaar en aannemelijk dat Amerikaanse inlichtingendiensten vanaf het begin op de hoogte waren van het labvirus (als ze niet al opdracht gaven tot de productie ervan om het als biowapen tegen China te gebruiken) en dat ze op zijn minst hun kennis van een laboratoriumoorsprong ook lekten naar regeringsvertegenwoordigers in Duitsland – wat hen ertoe bracht om in paniek lockdownmaatregelen op te leggen, juist uit angst voor de onberekenbare en dodelijke effecten van een biowapen op de bevolking.
De ontvangers van dergelijke geheime kennis – toppolitici, regeringsleiders – zullen zichzelf niet zien als onderdeel van een kwaadaardige samenzwering, maar als zorgzame, proactieve mensen die in positieve zin verantwoordelijkheid nemen voor het grote publiek. Of, zoals de mediawetenschapper Uwe Krüger het in een andere context verwoordde: “Wat lijkt op een samenzwering van onderaf, is eigenlijk verantwoordelijkheid die wordt genomen”. Aangezien het echter om geheime kennis gaat, waarvan de onthulling ten koste van alles moet worden vermeden – wat voor alle betrokken partijen redelijk lijkt – zijn dergelijke “verantwoordelijkheidssamenzweerders” ook gemakkelijk te manipuleren, juist door degenen die hen de vertrouwelijke informatie verstrekken. Het waarheidsgehalte kan niet worden geverifieerd, er zijn geen persberichten, geen externe wetenschappelijke beoordelingen waarmee de verklaringen kunnen worden vergeleken. De politicus moet blind vertrouwen op zijn bron en is tegelijkertijd – menselijkerwijs begrijpelijk – gevleid tot de kleine kring van ‘belangrijke’ vertrouwelingen te behoren, wat op zijn beurt de eigen geheimhouding garandeert.
Met andere woorden, achter een ‘geheime kennis’ die wordt gedeeld met toppolitici kan ook een andere, complexere realiteit schuilgaan, kunnen specifieke, verborgen doelwitten worden gecamoufleerd – het klassieke speelveld van de geheime diensten. De autoritaire noodmaatregelen – en die voor de verantwoordelijke politici misschien onvermijdelijk leken bij een biowapen – resulteerden in een duurzame machtsverschuiving naar de uitvoerende macht, een uitholling van de scheiding der machten, die ook wel eens deel zou kunnen uitmaken van een antidemocratische agenda, zoals reeds geschetst in het voorspellende lockstep-scenario van de Rockefeller Foundation (PDF, p. 18) uit 2010. Deze speculatie zou veel dingen verklaren: de ernst van de maatregelen, hun abrupte invoering, het stilzwijgen over de redenen, het ontbreken van documenten voor de opschaling.
Het is mogelijk dat de eerder genoemde minister Heiko Rottmann-Großner, die als eerste de radicale lockdownmaatregelen van de federale regering adviseerde, deel uitmaakte van deze “samenzwering van verantwoordelijkheid”.
Om meer licht op de feiten te werpen, lijkt een onderzoekscommissie die Rottmann-Großner, Schaade, Wieler, Spahn en andere deelnemers dagvaardt onvermijdelijk. Zonder een sluitende opheldering van de gebeurtenissen in februari en maart 2020 is het niet mogelijk om in het reine te komen met de coronaperiode.