De 2e editie van Het Grootste Coronaspreekuur was een coproductie tussen de overheid en SBS6 van 140.000 euro. VWS boekte de kosten op de post ‘onvoorzien´. Reclamewaakhonden verzaakten hun plicht.
Door Cees van den Bos
Dit artikel verscheen eerder op bomenenbos.substack.com
De vragen uit het burgerpanel bleken exact overeen te komen met de vraagstukken die de Corona Gedragsunit had vastgesteld onder de bevolking.
De Rijksoverheid is het niet toegestaan om coproducties met televisieomroepen aan te gaan. Dit blijkt uit een decreet dat voormalig premier Balkenende had uitgevaardigd in 2008. Op het gezondheidsministerie was men zich hiervan bewust en sprak men zelfs van ‘één grote reclamespot’.
Het mocht eigenlijk niet, maar de uitzending kwam toch tot stand. De kosten kwamen ten laste van het implementatiebudget uit het potje ‘onvoorzien’.
Reclame toezichthouders verzaakten hun plicht.
CBG kondigt uitzending aan en bereidt vragen in de uitzending voor
In een e-mail van 6 januari 2021 kondigde het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen een nieuwe uitzending van Het Grootste Coronaspreekuur van Nederland aan. Dit keer zou het om een live televisie-uitzending bij SBS6 gaan die door Merel Westrik gepresenteerd zou worden. Het doel van de uitzending was om vertrouwen in de veiligheid van het coronavaccin te krijgen onder de jonge bevolking van Nederland. Het Pfizer-vaccin was twee weken daarvoor goedgekeurd voor mensen vanaf 16 jaar.
In een vorig artikel is de eerste editie van Het Grootste Coronaspreekuur van Nederland behandeld. Minister Hugo de Jonge beantwoordde in de uitzending kijkersvragen die live in de uitzending werden gesteld. Uit vrijgegeven WOB-documenten blijkt echter dat deze vragen aan de gezondheidsminister waren voorgekookt.
In een vorig artikel is de eerste editie van Het Grootste Coronaspreekuur van Nederland behandeld. Minister Hugo de Jonge beantwoordde in de uitzending kijkersvragen die live in de uitzending werden gesteld. Uit vrijgegeven WOB-documenten blijkt echter dat deze vragen aan de gezondheidsminister waren voorgekookt.
De vragen die het CBG voor de tweede editie voor ogen had, werden ook voorbereid. De onderwerpen betroffen:
- Coronavaccins in combinatie met ander medicijngebruik,
- Zwangerschap,
- Bijwerkingen,
- Of het inspuiten van RNA wel veilig was.
Dit blijkt uit bijgevoegde mailwisseling.
Het plan bestond uit een live-uitzending waarin kijkers thuis hun vragen konden stellen. De uitzending zou groots worden aangekondigd via andere mediakanalen van mediabedrijf Talpa. Men verwachtte 400.000 kijkers in de jongere leeftijdscohorten.
Later op de dag werd het ministerie van VWS via een andere e-mail van het CBG over de op handen zijnde uitzending geïnformeerd. De VWS-ambtenaar gaf aan dat het ministerie niet betaalt voor uitzendingen of journalistieke producties.
De reden dat men niet betaalt voor uitzendingen of journalistieke producties is dat het per decreet uit 2008 is verboden.
Vragen komen uit Corona Gedragsunit
Uit een rapportage van de Corona Gedragsunit van 28 januari blijkt dat de twijfels die onder de jeugd heersen ten aanzien van de vaccins ongeveer overeenkomen met de vragen die het CBG voor ogen had voor de uitzending.
Onrust op het ministerie: Een coproductie mag niet
Uit een mailwisseling binnen het gezondheidsministerie van 19 januari 2021 blijkt dat de ambtenaren leken te beseffen dat een coproductie niet is toegestaan. De minister werd hierover geïnformeerd.
Het CBG stuurde later op die dag een e-mail waaruit blijkt dat de ministers op de hoogte waren gesteld van het op handen zijnde televisieprogramma. Op 9 januari was er namelijk al een principeakkoord gegeven voor de uitzending.
Volgens een jurist van het CBG was een coproductie gewoon toegestaan. Daar waren de ambtenaren van VWS en Algemene Zaken het niet mee eens.
De ambtenaren van VWS en AZ hadden gelijk. Coproducties mochten niet, zo blijkt uit een decreet van voormalig premier Balkenende uit 2008.
De oplossing
Nu moest er snel een oplossing worden gevonden. Er was immers al een principeakkoord gegeven aan het CBG en 31 januari kwam al snel. Terugtrekken heeft ook risico’s, was men van mening.
Er werd besloten om de minister niet te laten optreden in de uitzending. Daarnaast zou een duidelijk logo in beeld moeten zijn van het CBG. Met deze maatregelen beoogde men waarschijnlijk de eventuele schijn van een coproductie te verhullen.
Minister Hugo de Jonge kreeg op 20 januari de memo onder ogen waaruit bleek dat het decreet uit 2008 van Jan Peter Balkenende weleens roet in het eten zou kunnen gooien. Hij vond de memo ‘streng in de leer’.
De volgende dag benoemde een ambtenaar van VWS de situatie zoals hij was: ‘Uiteindelijk is het natuurlijk gewoon een reclamespot van anderhalf uur’. Omdat men ook spotjes inzette tijdens de coronacampagne, zou dat dus niet zo erg zijn.
Het financieringsvraagstuk
Op 22 januari ging een e-mail rond op het ministerie van VWS, waaruit blijkt dat de kosten voor rekening van de Programmadirectie COVID-19 (PDC-19) zouden komen. In de PDC-19 hadden zowel VWS als de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) zitting.
Op 24 januari gaf Hugo de Jonge definitief akkoord op het met overheidsgeld gefinancierde ‘journalistieke’ programma.
Uit de mail die daaraan vooraf ging, blijkt enige onvrede. Het was allemaal niet goed gelopen. Niet fraai. Met de beste bedoelingen, maar men wilde het ook niet meer tegenhouden.
De kosten voor de overheid bedroegen 140.000 euro.
Daags voor de uitzending werd er nog druk gemaild over de financiering van het programma van de commerciële omroep SBS6. Een ambtenaar die zich zorgen leek te maken over de rechtmatigheid, werd gerustgesteld door zijn collega’s. Het budget ‘kan geregeld worden’. Bovendien had minister Hugo de Jonge zijn akkoord al gegeven.
De uitzending
De uitzending is volledig terug te zien op Youtube. Ook in dit tweede deel van het Coronaspreekuur schoven enkele van de coronaberoemdheden zoals Diederik Gommers en Marjolein van Egmond aan om hun bijdrage te leveren aan de vaccinatiebereidheid.
Tijdens de uitzending was een groep jonge mensen via een beeldbelverbinding live in de uitzending. Zij stelden precies de vragen die het CBG had voorbereid. Onderwerpen als zwangerschap, ‘RNA laten inspuiten’ en ander medicijngebruik kwamen allemaal aan bod.
The day after. Wie zou het ook alweer betalen?
De dag na de uitzending ontstond enig tumult binnen het ministerie van VWS. De uitzending was geslaagd, maar SBS6 wilde natuurlijk betaald worden. Een ambtenaar stuurde hierover een email naar zijn collega’s, met als bijlage de memo over de coproductie waarop minister Hugo de Jonge akkoord had gegeven. Aangezien het CBG vanuit VWS wordt gefinancierd, zou het ‘vestzak-broekzak’ zijn als VWS de rekening betaalt.
Op het betaalverzoek werd gereageerd met de vraag of het CBG alsnog de rekening wilde betalen. Een andere collega vroeg zich nog af of hier überhaupt budget voor was.
Omdat de 140.000 euro volgens de overheidsdienaar niet een ‘schrikbarend’ bedrag was, zou de onrechtmatigheid ‘niet zwaar wegen’.
Een dag later kwamen de verlossende woorden: ‘De dekking is geregeld’. Na contact met de directie Financieel-Economische Zaken (FEZ) was alles financieel rond.
De 140.000 euro voor SBS6 konden worden betaald uit het ‘implementatiebudget’ onder de post ‘Onvoorzien’.
Enkele dagen later bleek alles definitief afgehandeld te zijn. Na uitwisseling van enkele vriendelijkheden stelde een VWS-ambtenaar nog vast dat het CBG-logo prominent in beeld was geweest. Een voorwaarde die de indruk van een coproductie moest wegnemen.
CBG, Keuringsraad en Reclame Code commissie samen in Denktank Desinformatie
In 2019 zijn door het ministerie van VWS, als gevolg van initiatieven van de Europese Commissie, de Vaccinatiealliantie en de Denktank Desinformatie opgericht. De doelstelling van deze organisaties bestond uit het vergroten van de vaccinatiebereidheid.
Zowel het CBG, de Keuringsraad als de Reclame Code Commissie maakten onderdeel uit van de Denktank Desinformatie. Op basis van hun expertise gaven zij vanuit de anonimiteit invulling aan het onderdrukken van berichten en uitingen die de vaccinatiebereidheid zouden kunnen bedreigen.
De samenwerking van de drie organisaties binnen de Denktank Desinformatie komt in een ander licht te staan, nu blijkt dat het CBG op kosten van het ministerie van VWS een grote reclamespot met voorgekookte vragen over een nieuw medicijn heeft ontwikkeld dat live op SBS6 is uitgezonden.
De functie van het CBG
“Als onafhankelijke autoriteit reguleert het CBG de kwaliteit, werking en veiligheid van een medicijn, en stimuleert het CBG het juiste gebruik door de juiste patiënt.”
De veiligheidsbewaking van medicijnen wordt voor het CBG ingevuld door het Lareb.
De missie van de Keuringsraad (KOAG KAG)
De Keuringsraad houdt namens de Stichtingen KOAG en KAG toezicht op publieksreclame.”
De Reclame Code commissie richt zich op verantwoord reclame maken
De drie organisaties hebben rond de coronacrisis hun onafhankelijke functie opgegeven met hun deelname aan de Denktank Desinformatie. Dit kwam door het sterke missiegedreven oogmerk van dit gremium. Bij alle reclame-uitingen die de doelstellingen van de Europese Commissie goedgezind waren, verzaakten deze instanties hun kerntaak. Dit blijkt onomstotelijk uit de uitzendingen van Het Grootste Coronaspreekuur, maar ook uit de inzet van influencers door de overheid.
De Denktank Desinformatie deed echter wel uitingen die de doelstellingen bedreigden zoals het verhogen van de vaccinatiebereidheid. Deze uitingen waren veelal geen reclame-uitingen, maar slechts informatief van aard.
Een voorbeeld van informatie waarop deze instanties acteerden, is de brief die Viruswaarheid aan huisartsen had gestuurd. In deze brief werd gewaarschuwd voor de risico’s van de vaccins en wees men de artsen op hun verantwoordelijkheid. Hierop kwam de Denktank Desinformatie direct in actie, zo blijkt uit vrijgegeven WOB-documenten.
De anderhalf uur durende reclamespot van het CBG en deze vorm van plichtsverzuim door de toezichthouders had ernstige gevolgen. Na één maand prikken, ontving het Lareb 7 keer meer bijwerkingen dan verwacht en hadden al 100 mensen de dood gevonden door de injecties die men in Het Grootste Coronaspreekuur van Nederland promootte.
Observaties naar aanleiding van dit WOB-onderzoek
- Kijkersvragen tijdens de tweede editie van het Grootste Coronaspreekuur van Nederland bij SBS6 waren geformuleerd door het CBG;
- Het is aannemelijk dat de ‘kijkersvragen’ zijn gebaseerd op de bevindingen van de Corona Gedragsunit;
- Het Grootste Coronaspreekuur van Nederland bij SBS6 was een coproductie tussen de Rijksoverheid en SBS6;
- De kosten van 140.000 euro voor Het Grootste Coronaspreekuur van Nederland zijn gedragen door VWS;
- Minister Hugo de Jonge heeft akkoord gegeven op de coproductie met SBS6;
- Ambtenaren beschouwden het als een reclamespot van anderhalf uur;
- Minister Hugo de Jonge deed niet mee aan deze editie van Het Grootste Coronaspreekuur van Nederland om vermoedens van een coproductie te vermijden;
- Het CBG zou zich moeten beperken tot neutrale informatie en veiligheidsbewaking van nieuwe nieuwe medicijnen, niet met reclamespots over nieuwe vaccins;
- Het CBG zat met een afvaardiging van drie personen in de Denktank Desinformatie, waar ook de Keuringsraad en de Reclame Code Commissie zitting in hadden. In deze hoedanigheid heeft geen van de drie instituten haar verantwoordelijkheid genomen;
- CBG, de Keuringsraad en de Reclame Code commissie zijn betrokken bij de overtreding van regels die zij zelf zouden moeten bewaken;
- De kosten van 140.000 euro voor rekening van VWS zijn administratief geboekt op het implementatiebudget op de post ‘Onvoorzien’;
- Men was binnen VWS op de hoogte van de regels omtrent coproducties;
- VWS en de Directie (PDC-19) hebben niet gehandeld naar de regels. Ook niet in de geest van de regels.