Het originele, Engelstalige artikel vindt u hier.
Door PAUL FRIJTERS, GIGI FOSTER, MICHAEL BAKER 2 mei 2022
De afgelopen twee jaar hebben westerse regeringen de volgende generatie rampzalige dingen aangedaan – allemaal in naam van hun veiligheid, natuurlijk. In plaats van te proberen de problemen voor onze kinderen, die al duidelijk en goed gedocumenteerd waren en mettertijd steeds erger werden, te verbeteren, zijn de autoriteiten in maart 2020 begonnen (zeer) gruwelijke sociale experimenten op hen uit te voeren. Wat voor generatie zal dat opleveren?
Angstig en depressief?
Vóór 2020 waren angst en depressie bij jongeren al aan het toenemen, blijkens een onderzoek uit 2018 waarbij metingen van depressieve gevoelens onder 15-jarigen sinds 2015 een stijging van 15% toonde in het VK, een stijging van 10% in de VS en een stijging van 5% in de rijke OESO-landen als geheel. Ook middelenmisbruik onder tieners, gameverslaving en andere zorgwekkende signalen stonden op rood in het decennium voor 2020. Toen kwamen in 2020 lockdowns, social distancing, schoolsluitingen, mondkapjesplicht, vaccinatiedwang en meedogenloze propaganda.
Een artikel in Lancet uit 2021 geeft ons een grimmig beeld van het resultaat, gebaseerd op gegevens uit 204 landen. De belangrijkste bevinding was een spectaculaire toename met meer dan 25% van zowel angst- als depressiestoornissen. Zoals uit de volgende grafieken blijkt, werden jongvolwassenen (15-25 jaar) en vrouwen het hardst getroffen.
Welnu, de gegevens waarop deze cijfers zijn gebaseerd zijn niet de beste. Ze hebben te lijden onder veranderingen in de wijze van enquêteren in de loop der tijd, een zeer strenge maatstaf voor depressie, en andere tekortkomingen. Bovendien worden in de grafieken de gegevens samengevoegd die tot eind januari 2021 zijn gepubliceerd, zodat het mogelijk is dat de opwaartse pieken slechts het tijdelijke effect van de eerste paniek begin 2020 weerspiegelen. Voor wie zich trouwens afvraagt: in Zweden zag je deze toename in depressies juist niet, dus het is niet het ‘onvermijdelijke gevolg’ van een nieuw soort griep.
Laten we ons daarom nu concentreren op de beste cijfers die veranderingen in de tijd laten zien in de best bestudeerde landen. Een goede vertegenwoordiging van deze subgroep is Nederland, een land dat al lang bekend staat om zijn bijzonder gelukkige tieners en jonge volwassenen.
Voor degenen die geen Nederlands kunnen lezen: de belangrijke lijnen hier zijn de donkerblauwe lijn die de tevredenheid met het leven weergeeft voor mensen tussen 18 en 25 jaar, en de donkergroene lijn die het geluk in het huidige moment weergeeft voor diezelfde leeftijdsgroep. De lichter gekleurde lijnen zijn voor iedereen boven de 18, dat wil zeggen, de gehele volwassen Nederlandse bevolking.
Beide maatstaven daalden na 2012 licht voor 18- tot 25-jarigen, bereikten een lokale piek in 2019, en daalden vervolgens sterk in 2020, waarbij de daling in 2021 in vrijwel hetzelfde tempo doorzette. De levenstevredenheid is tussen 2019 en 2021 met bijna 10 procentpunten gedaald. Dit komt neer op een bijna-verdubbeling van het aantal ernstige depressies, wat overeenkomt met wat we in het VK en in de VS zien voor tieners, waar ongeveer een derde van de tijdens lockdowns ondervraagde tieners aangaf ongelukkig of ‘depressief’ te zijn (volgens de gangbare in plaats van de klinische definitie van die term).
Een soortgelijk patroon is te zien in andere kwalitatief hoogwaardige gegevens voor westerse landen die in lockdown gingen, zoals die uit gevestigde longitudinale studies in het VK en Australië.
Kortom een alarmerend aantal kinderen lijdt nu aan angst en depressie, en het wordt erger naarmate de lockdowns langer duren. Dat is niet best, zegt u, maar is dat het enige slechte nieuws? Mensen komen wel over hun depressie heen, dus de schade zal van korte duur zijn, toch? Helaas niet.
Zwaarlijvig en dom?
Volgens een Lancet-studie van eind 2021 was zwaarlijvigheid bij kinderen in het VK met 50% toegenomen ten opzichte van de cijfers van het jaar daarvoor. De onderstaande gegevens uit het VK laten zien hoe het gewicht van een bepaalde cohort kinderen in de loop der tijd is toegenomen:
Ernstige zwaarlijvigheid is in het VK bijna verdubbeld tijdens de lockdown-jaren, en alle categorieën met overgewicht zijn alarmerend toegenomen. De gegevens zijn minder duidelijk voor de VS, maar de algemene boodschap is ook daar dezelfde. Volgens een recente studie van de CDC is de BMI-stijging onder 2- tot 19-jarigen tijdens de pandemie ruwweg verdubbeld. Een citaat: “Vergeleken met andere leeftijdsgroepen namen de BMI-veranderingen bij kinderen van 6-11 jaar het sterkst toe (0,09 kg/m2 /maand), met een pandemische veranderingssnelheid die 2,50 keer zo hoog was als die van voor de pandemie.” Het officiële, slechte gezondheidsadvies van onze volksgezondheidsdeskundigen — “blijf thuis, ga niet met anderen om” – heeft onze kinderen in vetklompjes veranderd.
Is er hoop dat, dankzij hun veelgeprezen “veerkracht”, kinderen een depressie te boven kunnen komen en een paar pondjes kunnen kwijtraken, naarmate de oorzaak van de problemen verdwijnt? Dit is een zeer optimistische hoop, vooral als men bedenkt hoe ondoeltreffend het beleid ter bestrijding van obesitas bij kinderen tot nu toe is geweest.
Tot zover hun lichaam, maar hoe zit het met de hersenen van onze kinderen? IQ en cognitief functioneren ontwikkelen zich op basis van investeringen in het vroege leven en over het algemeen wordt aangenomen dat ze vanaf de vroege volwassenheid weer afnemen. Wat zien we op dit gebied als de opbrengst van de covid-manie voor onze kinderen?
Onderzoekers wisten al vóór de pandemie dat het Westen op dit punt in grote moeilijkheden verkeerde; de beste gegevens komen uit een studie van dienstplichtige militairen in Noorwegen en laten een daling van het IQ met 5 punten zien tussen het cohort dat in 1975 geboren is en het cohort dat in 1990 geboren is (zie paneel C uiterst rechts hieronder), waarbij de daling na 1975 de na WO II geboekte winst ongedaan maakt.
De grafieken links laten overigens een geringere daling zien door veranderingen in de tijd van de gemiddelde intelligentie van mensen die zich als vrijwilliger voor het leger aanmelden. Om een beeld te krijgen dat zo representatief mogelijk is voor de hele bevolking, werden in de studie broers uit hetzelfde gezin vergeleken (afbeelding B) en werd in elke periode ook gecorrigeerd voor het percentage waargenomen cognitieve problemen bij dienstplichtige militairen ten opzichte van de bevolking als geheel (afbeelding C).
De bevindingen van een forse IQ-daling vóór 2010 gelden zowel voor het VK als de VS. Hoewel we niet zeker weten waarom, is de meest waarschijnlijke verklaring dat deze daling het gevolg is van de mentale afleiding die mobiele telefoons en het internet in de samenleving hebben geïntroduceerd en die het vermogen van de gebruikers om zich te concentreren en complexe abstracties in hun hoofd vast te houden, steeds meer hebben aangetast. Hard nadenken is passé geworden.
Hoe zit het met de tien jaar voorafgaand aan 2020? Ook nu komen de meest bruikbare vergelijkende gegevens waarschijnlijk uit het VK, omdat het, in tegenstelling tot veel andere landen, zijn resultaten niet heeft gemanipuleerd door te sjoemelen met de scholen en groepen leerlingen die in de internationale PISA-studie zijn opgenomen. De PISA test 15-jarigen in de loop van de tijd op het gebied van taal, wiskunde en natuurwetenschappen. Een belangrijk resultaat is de daling van de prestaties van de top 10% – de crème de la crème, die boven het 90ste percentiel scoort – zoals blijkt uit de grafiek van de wetenschapsscores hieronder.
Dit is nog een voorbeeld van wat we hierboven voor Noorwegen hebben gezien: een voortdurende verslechtering van het vermogen om wetenschappelijk te denken, ditmaal voor de top van het vaardigheidsbereik, waaruit blijkt dat de daling niet “alleen” een verschijnsel is onder de initieel achtergestelden.
Al in de aanloop naar 2020 scoorden steeds minder tieners goed op tests van hun geestelijke vermogens. Een belangrijke verklaring was dat sociale media en het internet hen afleidden van wat nodig is om intelligentie op te bouwen. Men zou verwachten dat een belangrijke les zou zijn, om kinderen weg te houden bij mobiele en elektronische apparaten. Maar wat weten we dat scholen gedwongen werden te doen tijdens de lockdowns? Wat is er gebeurd tussen 2020 en 2022??
De volgende grafiek gebruikt gegevens die gerapporteerd werden door Nature uit Rhode Island – een staat die fervent voorstander is van lockdowns- om te laten zien wat er tussen 2011 en 2021 is gebeurd met de geestelijke vermogens van zeer jonge kinderen (3 maanden tot 3 jaar oud).
Deze huiveringwekkende grafiek laat een daling zien van bijna 20 punten in wat is ontworpen om ruwweg gelijk te zijn aan IQ, een terugkeer naar het niveau van een eeuw geleden, en bereikt in slechts twee jaar van het opleggen van mondkapjesplicht en social distancing aan onze kinderen, waardoor ze niets anders dan het internet als gezelschap hebben. Kinderen leren op deze jonge leeftijd dingen die ze later niet meer kunnen leren, zoals vroege taalherkenning door te kijken naar, en om te gaan met, echte mensen die hun volledige gezicht laten zien.
Dit soort gegevens wijzen erop dat twee jaar van covid-gekte onze kinderen ernstige, langdurige schade heeft toegebracht.
Helaas zijn dit soort bevindingen in overeenstemming met tientallen andere studies uit de hele wereld, waaronder een recent rapport voor het Brownstone Institute waaruit blijkt hoe de sluiting van scholen de wiskundevaardigheid van middelbare scholieren in een welvarend district in de VS verminderde.
Wat is de algemeen gedeelde opvatting over de effecten van de sluiting van scholen, die zowel door rijke als arme landen wordt doorgevoerd in tijden van hoogconjunctuur, vaak gedurende een jaar of langer? Een recent literatuuroverzicht concludeert:
“Samenvattend is er duidelijk bewijs voor een negatief effect van COVID-19-gerelateerde schoolsluitingen op de prestaties van leerlingen. … de effecten die werden bereikt door leren op afstand waren vergelijkbaar met de effecten die werden bereikt wanneer er helemaal geen onderwijs werd gegeven tijdens de zomervakantie. Alarmerend is dat vooral jongere kinderen (Tomasik et al., 2020) en kinderen uit gezinnen met een lage SES (sociaal-economische status, red.) (Maldonado and De Witte, 2020; Engzell et al., 2021) negatief werden beïnvloed door COVID-19-gerelateerde schoolsluitingen.”
Hieruit kunnen we afleiden dat een jaar van schoolsluitingen in feite een jaar verloren onderwijs is, in elk geval voor kinderen uit arme milieus. Dat komt nog bovenop de grote IQ-dalingen die zich al vóór 2020 voordeden. De gegevens wijzen op de opkomst van een generatie kinderen met blijvende cognitieve schade.
Kan het nog erger – een generatie die depressief, angstig en zwaarlijvig is, en die werkt op cognitieve niveaus waarvan men dacht dat ze allang uitgestorven waren? Wij zijn bang dat het nog veel erger kan.
Woke sneeuwvlokjes?
In “conservatieve” kringen wordt al sinds jaar en dag beweerd dat de westerse wereld aan ideologische zelfvernietiging lijdt, waarbij de schuld wordt gezocht bij de eigen geschiedenis (schande over het Westen voor eeuwenlang kolonialisme! En voor zijn patriarchaat! En transfobie! En Klimaat Terrorisme!). Haar culturele tradities, zoals Christendom en kapitalisme, samen met haar traditionele geloof in vooruitgang en de grootsheid van het eigen land, hebben eveneens een flinke afstraffing gekregen. Een belangrijke indicator hiervoor is de gestage daling van het percentage Amerikanen dat trots is op hun land: van 90% zo’n 20 jaar geleden naar 70% in 2019 en daarna verder dalend.
Politieke strijd en extreme beweringen over het belang van nationale trots zijn in vele delen van het Westen, en met name in de VS, echter al tientallen jaren normaal. Het feit dat een of andere luidruchtige groepering roept dat we allemaal naar de filistijnen gaan vanwege de triomfantelijke ideologie van haar tegenstanders, betekent nog niet dat het hele land zich in een of andere vorm van identiteitscrisis bevindt. Men zou een lichte afname van de nationale trots zelfs kunnen beschouwen als een indicatie van een gezonde toename van bescheidenheid.
Om te weten of de eigen nationale ideologie werkelijk in verval is, moet men niet luisteren naar een morrende groepering in eigen land, maar naar wat rivalen in het buitenland zeggen. Dit is wat een Russische denktank in een artikel met de titel “Het recht op krankzinnigheid” concludeert over de ideologische ontwikkelingen in het Westen, en opnieuw in het bijzonder in de VS. In een nogal aangrijpend stuk over de zich ontwikkelende moraal rond ras, seksualiteit, etniciteit, enzovoort, concludeert het artikel:
“…is traditioneel autoritarisme iets minder gevaarlijk dan de “woke” Westerse samenleving. De problemen van het autoritarisme zijn bekend en goed beschreven. In het algemeen streeft het er niet naar zijn bevelen aan anderen op te leggen …en [is] het vooral destructief voor de eigen bevolking. De risico’s van de nieuwe ideologie worden echter nauwelijks beseft door de voorstanders ervan. Zij denken dat zij vooruit gaan, maar wij voorzien dat zij in feite teruggaan naar ons tragische verleden.
We kunnen naar de huidige Westerse samenleving kijken zoals men een eeuw geleden naar het bolsjewistische Rusland keek: een bizarre horde wilden die onder het motto van universele gerechtigheid hun eigen land te gronde hebben gericht en op de overblijfselen ervan een brute ideologische dictatuur hebben gevestigd”.
Deze Russische denker merkt op dat de aanval van deze “bizarre horde wilden” vooral de jeugd van het Westen treft, die nu een weg moet zien te banen tussen de liefde die hun ouders en grootouders nog steeds koesteren voor de cultuur en de geschiedenis waarmee zij zijn opgegroeid, en de zelfkastijding door de sociale media en de onderwijsinstellingen die hen leren die geschiedenis en cultuur te haten.
Deze stressvolle bipolariteit speelde een rol in de sterke achteruitgang van cognitieve en geestelijke gezondheid onder onze jeugd vóór 2020. Maar in 2020-2022 heeft de woke ideologie een vlucht genomen , en het zou niet onlogisch zijn om te denken dat het de jeugd waarschijnlijk nog harder heeft getroffen dan de rest van ons.
Terwijl onze vijanden beweren dat we in cultureel verval zijn, zou een plausibele empirische indicator nog beter bewijs zijn. Welke regelmatig verzamelde gegevens zouden een afname van het zelfvertrouwen, of een toegenomen gevoel van onbehagen met zichzelf kunnen aangeven? Hoe gedragen degenen die geen positief beeld van zichzelf hebben zich?
Een goede indicator voor verlies van vertrouwen en zelfvertrouwen is wellicht drugsmisbruik. Net zoals waarnemers van een in verval rakend China in de 19th eeuw zagen hoe de massa’s ten prooi vielen aan opiumverslaving, zo zouden we vandaag met bezorgdheid naar de opioïde-epidemie kunnen kijken. Gezonde, zelfbewuste landen geven zich niet over aan de gemakkelijke uitweg die drugs bieden. Landen die de weg kwijt zijn, zoeken troost in drugs.
Wat blijkt uit de gegevens op dit gebied? Zoals de American Medical Association meldde in februari 2022:
“De nationale overdoseringsepidemie blijft veranderen en erger worden. Een overheersend thema is het feit dat de epidemie nu wordt aangewakkerd door illegale fentanyl, fentanyl-analogen, methamfetamine en cocaïne, vaak in combinatie of in illegale vormen….
Fentanyl sterfgevallen onder tieners nemen toe, en zwarte tieners worden het hardst getroffen”
Deze krantenkoppen, die de neerslag zijn van tientallen gedetailleerde studies, maken de lectuur er niet vrolijker op. Het nieuws is niet beter in andere landen die lockdowns hebben of hadden. In het VK bijvoorbeeld geeft het Office of National Statistics ons de volgende grafiek over hoe deze kwestie zich in de afgelopen 20 jaar heeft ontwikkeld:
Het aantal sterfgevallen door drugsoverdosering is sinds 2012 met ongeveer 60% gestegen, en de stijging hield aan in 2020. Vergelijkbare gegevens voor 2021 komen er nog aan, maar we hebben er geen hoge verwachtingen van. Terwijl Europese tieners die thuis opgesloten zitten, het misschien moeilijk vonden om in de buurt van hun ouders te drinken of high te worden, kunnen jongeren die aan voortdurend toezicht kunnen ontsnappen, zich veel meer uitleven, zoals bijvoorbeeld blijkt onder Duiste universiteitsstudenten tijdens lockdowns.
Reflecties
Het Westen brengt een beschadigde generatie groot. Mensen die in de afgelopen 5 tot 25 jaar zijn geboren, zijn zwaarlijviger, minder intelligent, depressiever, minder gelukkig, conflictueuzer, vatbaarder voor drugsmisbruik, minder trots op hun land en worden minder ondersteund door de autoriteiten dan degenen die zelfs 10 jaar daarvoor zijn geboren. Een gedrocht van een generatie, ideologisch belegerd door wat externe waarnemers die op zoek zijn naar onze zwakheden een “bizarre horde wilden” noemen, wordt momenteel gevormd door onze scholen, media en propagandisten. Onze jeugd is geleerd zichzelf, hun eigen cultuur en hun eigen geschiedenis te haten. Door hun zwakke intellectuele vermogens hebben zij moeite te ontleden wat er met hen is gebeurd of wie zij zijn. In vergelijking met recente generaties als Generatie X zijn onze jongeren ongezond, angstig, sociaal verlegen, geneigd te vluchten naar online gamen en offline drugs, vastgeroest in slachtofferverhalen, boos op de wereld en eenzaam.
Wat gaat deze beschadigde generatie doen als ze eenmaal volwassen is en macht heeft? We weten dat ze een lage productiviteit zullen hebben, weinig sociale vaardigheden, en een slecht begrip van de wereld. Maar hoe zit het met hun harten – zullen ze op zijn minst menselijkheid en mededogen voor hun medemens hebben? Helaas voorspellen wij op grond van wat wij hen op dit gebied hebben geleerd, dat zij, wanneer het moeilijk wordt, niet twee keer zullen aarzelen om miljoenen mensen de vernietigingskampen in te sturen, als hun zwakke geesten kunnen worden gemanipuleerd om te denken dat dit hen zal redden. We brengen een Frankenstein-generatie voort.
De kinderen van vandaag zullen de monsters van morgen zijn, omdat onze samenleving hen nu al opvoedt tot monsters. Een generatie die geleerd heeft plezier te scheppen in draconische, bureaucratische regels die gericht zijn op imagobehoud, zonder oog voor slachtoffers. Een generatie die gewend is aan propaganda en schijnzekerheid. Een generatie die blind is voor miljoenen doden, zowel in eigen land als in het buitenland. Een werkelijk angstaanjagende generatie – die niet alleen zelf beschadigd is, maar ook bereid is anderen te beschadigen – is klaar om weldra de startblokken te verlaten.
Ons advies: Kies zorgvuldig waar je gaat wonen
Wij hebben zelf kinderen in de tienerleeftijd en kinderen van in de twintig die nog moeten beslissen om kinderen te nemen. Zij zijn de generatie waarover we het hebben. Welk advies geven wij onze kinderen?
Het belangrijkste advies dat wij hun geven is hun koffers gereed te houden en bereid te zijn om op korte termijn naar een ander land of een andere regio te verhuizen. Degenen van onze familie die in Amerika wonen, adviseren wij geen gezin te stichten in nog steeds krankzinnige plaatsen als New York en Californië, maar te verhuizen naar Florida of een van de andere, relatief gezondere staten. Degenen die in Europa wonen, raden wij Zwitserland, Denemarken en delen van Oost-Europa aan boven het Verenigd Koninkrijk of de snel verslechterende Midden-EU-landen (Frankrijk, Italië, Duitsland, Nederland of Oostenrijk).
Het systematische en door de staat gesanctioneerde misbruik van kinderen dat thans in een groot deel van het Westen aan de orde van de dag is, is zo erg dat wij, als wij vandaag jonge gezinnen zouden opvoeden, onze keuze om te gaan wonen zouden baseren op de noodzaak om onze kinderen tegen deze schade te beschermen.
Natuurlijk blijft de optie over om stand te houden en te vechten. In een ondersteunende gemeenschap die zich bewust is van wat er gebeurt en zich daartegen heeft georganiseerd, is er een kans. Men kan zijn eigen scholen, speelgroepen, clubs, media en kerken oprichten om te proberen de Frankenstein-impulsen in zijn achtertuin te bestrijden.
Maar wát ze ook doen, veel ouders kunnen gewoon niet ontsnappen aan de algemene cultuur en de politieke keuzes van hun lokale context. Daar komt nog bij dat het internet, de overheid en de sociale media hoe dan ook zullen binnendringen, hoe afgelegen de gemeenschap ook is. Een zorgzame ouder kan proberen kinderen waar mogelijk af te schermen en weerstand te bieden door een open, kritische, liefdevolle dialoog in huis, maar kinderen zijn erg gevoelig voor hun leeftijdsgenoten en voor de sociale media, die beide worden meegezogen met de boodschap die door de autoriteiten en lokale moralisten gespuid wordt.
Noem ons lafaards, maar we willen niet riskeren dat onze kinderen misbruikt worden. Er zijn al genoeg Frankensteins zonder ons eigen nageslacht aan dat leger toe te voegen. We zouden de waanzin ontvluchten en proberen een nieuw leven te beginnen op de minst beïnvloedde plek die we kunnen vinden.
Diepe hoop
Kunnen geëngageerde regeringen en berouwvolle ouders de ramp afwenden die nu bekokstoofd wordt? Ja, voor een groot deel. Het recept is niet eens zo moeilijk. Het probleem is dat we weinig kans zien dat het belangrijkste ingrediënt – een erkenning van wat zij hebben gedaan en doen – er zal aankomen, omdat het te pijnlijk is.
Het voortzetten van kindermishandeling is, helaas, een meer psychologisch comfortabele optie voor de actoren wier stem telt – d.w.z. de middenklasse en wat daarboven zit – dan aan zichzelf toe te geven waar zij deel van hebben uitgemaakt. Het is gewoon niet menselijk om het gewicht van dat soort gruwel op zichzelf te laden. Doorgaan met de gruwel of doormodderen en doen alsof het niet gebeurd is, is veel aantrekkelijker.
Terwijl wij dus verwachten dat de bevolking en de autoriteiten voortmodderen en de ergste problemen halfslachtig aanpakken naarmate zij zich voordoen, mogen wij niet vergeten dat er goede opvoedingsmethodes voor kinderen bestaan.
Men kan kinderen afschermen van mobiele telefoons en sociale media tot ze oud genoeg zijn om er bewust mee om te gaan – laten we zeggen rond hun 15e. Men kan de meeste vormen van online leren afschaffen en de kwaliteit van de leerkrachten verbeteren. Men kan massaal positieve activiteiten organiseren, zoals veelvuldig knuffelen, lichaamsbeweging, empathische vaardigheidstraining en ongestructureerd spel, terwijl men kinderen positieve geschiedenislessen bijbrengt, alsook een open houding ten opzichte van lokale culturen, een afkeer van het toepassen van medische oplossingen voor sociale problemen en het belang van persoonlijke verantwoordelijkheid. Lokale gemeenschappen kunnen via sociale normen worden aangemoedigd om de rol op zich te nemen van het verlenen van pastorale zorg en brede burgerschapsopvoeding.
Dit alles en nog veel meer zou kunnen worden gedaan. Het is niet zo moeilijk om uit te vinden wat er moet gebeuren, want de onderwijs- en sociale gemeenschappen in veel Westerse landen hebben het meeste al uitgedokterd. Nog niet zo lang geleden functioneerde de opvoeding van kinderen in het Westen vrij goed (zeker in Nederland!), op basis van dergelijke tactieken. Aan de goede voorbeelden uit de periode 1985-2010 hoeft slechts de moderne kennis van de gevolgen van mobiele telefoons, sociale media en zelfhatende ideologieën te worden toegevoegd.
Kennis over hoe een bloeiende generatie op te voeden, die in staat is door het moderne leven te navigeren, ligt voor het oprapen – nu, op geselecteerde plaatsen door geëngageerde gemeenschappen, of in de toekomst. Niet alle kinderen van het Westen zullen onvermijdelijk beschadigd zijn, en de samenleving heeft op den duur de neiging goede voorbeelden te volgen, dus deze verschrikking kan niet eeuwig duren. We hebben een diepe hoop daarop. Op de langere termijn overwint liefde en waarheid.